Rainer Maria Rilke

Rilke na starej fotografii

Praga 1884

Tak, co do ojca… To wspaniały człowiek. Kocham go. Jest taki dystyngowany i serce ma szczerozłote.

Monachium 1897

Rilke w wieku lat dwudziestu dwu, w roku 1897, wkrótce po przybyciu do Monachium. Niebawem spotka najważniejszą kobietę swego życia, Lou Andreas-Salomé.

Wolfratshausen 1897

Młodość Rilkego. Lato roku 1897, spędzone w sielskim Wolfratshausen w dolinie Izary, to bodaj najszczęśliwszy okres w życiu poety. W letnim domku, nazwanym na cześć Lou Andreas-Salomé „Loufried”, oprócz Rilkego i Lou przebywali również przyjaciółka Lou, baronówna Frieda von Bülow, monachijski architekt August Endell, rosyjski pisarz i krytyk literacki Akim Woliński, a także, przez miesiąc, mąż Lou, Friedrich Karl Andreas.

Adiek 1900

Jeden z najbardziej znanych wizerunków poety — dwudziestopięcioletni Rilke sfotografowany 18 września 1900 roku w Adiek an der Oste, majątku Franza i Heinricha Vogelerów. Autorem zdjęcia jest Hans Müller-Brauel.

Rosja 1900

Rilke i Lou Andreas-Salomé wraz z poetą rosyjskim Droszynem w majątku Nowinki, należącym do hrabiego Mikołaja Aleksiejewicza Tołstoja. „Ci ludzie są cisi (…) a ich codziennego życia nie wypełnia zgiełk ni porywczość” — zapisała Lou na kartach swego dziennika.

Nisowka 1900

Czyż nawet chłopski poeta Droszyn nie podejmował nas w swej chacie? Czyliż nie można by całych tomów wypełnić tym, co nas wówczas pochłaniało bez reszty i budziło w nas najwyższe zainteresowanie? Czyż nie trwało to wiele lat?

Nowinki 1900

Rilke i Lou Andreas-Salomé wraz z poetą rosyjskim Spiridionem Droszynem w majątku Nowinki, należącym do hrabiego Mikołaja Aleksiejewicza Tołstoja, rok 1900; nazwiska osób na fotografii zanotował własnoręcznie Droszyn.

Rilke i Clara Westhoff, Westerwede 1901

W małżeństwie, wedle mego odczucia, chodzi nie o to, by dzięki przerwaniu i przezwyciężeniu wszelkich granic stworzyć szybko jakąś wspólnotę, raczej nazwę dobrym małżeństwem takie, w którym każde będzie czuwać nad samotnością drugiego” — pisał Rilke w liście do Emanuela von Bodmana.

Westerwede 1901

Rilke, Klara Westhoff, Phia Rilke (jak zawsze w czerni), rodzice Klary — Friedrich Westhoff i jego żona Johanna — oraz jej młodszy brat Helmuth na rodzinnej fotografii z roku 1901.

Westerwede 1902

Rilke w swym domu w Westerwede opodal Bremy. Jest rok 1902, od kilkunastu miesięcy poeta jest mężem Klary Westhoff, od kilku ojcem córki Ruth. Niedługo potem wyruszy w świat, sam. Najpierw do Paryża, gdzie spotka wielkiego Rodina i będzie zbierać materiały do swej monografii o znamienitym rzeźbiarzu.

Paryż 1902

Rilke w roku 1902, po ukazaniu się monografii Worpswede oraz pierwszego wydania Księgi obrazów, z nieodłącznym notesem w ręku.

Początek XX wieku

Chcę Pana, mój drogi, prosić, by był Pan cierpliwy wobec wszystkiego, czego nie potrafi rozwiązać Pańskie serce, i by spróbował Pan polubić same pytania — niczym zamknięte izby albo jak książki napisane w całkiem obcym języku.

Pierwsze lata wieku XX

Każdy człowiek jest samotny… I takim musi pozostać, i musi to znieść, musi wytrwać… Proszę mi wierzyć, to Pan, Pan sam przeglądasz się w zwierciadle wszystkich tych oczu.

Rilke i Clara Westhoff, Rzym 1904

Rilke z żoną Clarą Westhoff w Rzymie, rok 1904. Choć małżonkowie pozostawali w ścisłym, rodzinnym związku jedynie przez kilkanaście miesięcy, nigdy nie zerwali łączącej ich serdecznej więzi. „Każde z nas czuło w drugim życie, które potrzebowało samotności i spokoju, aby wytrwać w swej długiej i ważnej pracy. Nasza wspólnota miała nam stworzyć owo ciche odosobnienie”.

Rzym 1904

Dwudziestoośmioletni Rilke w swoim atelier Studio al Ponte, mieszczącym się w parku Villa Strohl-Fern w Rzymie, gdzie mieszkał od grudnia 1903 do czerwca 1904 roku.

Rilke i Clara Westhoff, Szwecja 1904

Dobrze jest być samotnym, bo samotność jest trudna; to, że coś jest trudne, musi być dla nas dodatkową racją, by to czynić. Również kochać jest dobrze: bo i miłość jest trudna. Dzielenie miłości z innymi ludźmi to chyba najtrudniejsze z naszych zadań, sprawa ostateczna, ostatnia próba i sprawdzian…

Friedelhausen 1905

W roku 1905 nawiązuje Rilke znajomość z hrabiną Luise von Schwerin, z domu Nordeck zur Rabenau, która zaprasza go do swej rodowej siedziby Friedelhausen w Hesji. Tam też poznaje poeta rodzinne grono hrabiny — jej córkę Gudrun i jej męża, barona Jacoba von Uexküll (dla ich córki o niezwykłym imieniu Damajanti napisze Rilke powiastkę), macochę hrabiny Julie von Nordeck oraz siostrę Alice Faehndrich, właścicielkę willi na Capri, w której będzie Rilke dwukrotnie gościł.

Paryż 1906

Rilke w swym najlepszym paryskim okresie, z czasów Nowych wierszy, „gdym niczego i nikogo nie oczekiwał, gdy cały świat stawał przede mną jak zadanie do wykonania, a ja z jasnym, pewnym umysłem odpowiadałem mu jedynie swoją twórczością”.

Rilke i Clara Westhoff 1906

Rilke i Clara Westhoff latem roku 1906. Razem z córką Ruth wyruszą wkrótce do Flandrii. Zwiedzą m.in. Furnes, Ypres, Brugię i Gandawę.

Rilke i Rodin

Rilke i Rodin w podparyskim Meudon. Do pierwszego spotkania poety ze sławnym rzeźbiarzem doszło w roku 1902, gdy Rilke zawitał w stolicy Francji, zbierając materiały do swej monografii. Trzy lata później, od września 1905 do maja 1906 roku, pracował u Rodina w charakterze jego sekretarza.

Meudon 1906

Rilke w roku 1906, podczas pobytu u Rodina w Meudon, gdzie pracował jako sekretarz sławnego rzeźbiarza.

Paryż, Hôtel Biron 1908

Rilke w paryskim Hôtel Biron. Poeta wynajmował tam pokoje w latach 1908-1911. Jego sąsiadem był przez pewien czas Auguste Rodin, który urządził w budynku swoje atelier. Pałac przy rue de Varenne 77, w bezpośrednim sąsiedztwie Dôme des Invalides, jest dziś siedzibą Museé Rodin.

Bad Rippoldsau 1913

W roku 1913 Rilke już po raz drugi szuka schronienia i wypoczynku w Bad Rippoldsau w Schwarzwaldzie. Z tego okresu pochodzi fotografia poety, wykonana podczas wspólnej przechadzki przez Hedwig Bernhard, młodą aktorkę, którą Rilke wówczas poznał.

Wiedeń 1916

4 stycznia 1916 roku Rilke jako poddany monarchii austro-węgierskiej został wcielony do regimentu landwehry. W wytartym, źle dopasowanym mundurze, noszącym już ślady służby na linii frontu, wyglądał żałośnie. Dzięki wysiłkom przyjaciół zaledwie po trzech tygodniach służby w oddziałach piechoty został ostatecznie przeniesiony do pracy w wiedeńskim Archiwum Wojennym.

Gut Böckel 1917

Rilke sfotografowany w posiadłości Gut Böckel w Westfalii, gdzie poeta gościł na zaproszenie Herthy Koenig od 25 lipca do 4 października roku 1917.

Monachium 1919

Na zdjęciu Rilke w roku 1919, w którym poeta porzuca na zawsze Monachium i wyjeżdża do Szwajcarii.

Rilke i Wanda Landowska

Rilke poznał Wandę Landowską, wirtuozkę klawesynu, w Paryżu; jej muzyka wyczarowała przed nim, jak pisał, „ów dawny, inny świat”, w którym tkwiły „korzenie i pędy wszystkich moich dzieł”.

Rilke i Baladine Klossowska, Szwajcaria, lata dwudzieste

Merline, tak, moja kochana, dopomóż mi w ten heroiczny sposób, przyłącz się do tej cichej krainy, do tych spokojnych murów, co mnie tutaj chronią, i chroń mnie wraz z nimi…

Beatenberg 1922

Rilke podczas spaceru w towarzystwie Baladyny Klossowskiej (Merline) oraz jej syna Balthazara, który miał po latach zasłynąć jako Balthus. Beatenberg, rok 1922.

Sierre 1923

Rok 1923. Rilke sfotografowany podczas spaceru wśród winnic opodal Sierre. W tle widać wieżę zamkową Muzot.

Muzot 1923

Rilke w roku 1923 — roku, w którym ukazują się drukiem jego Elegie duinejskie oraz Sonety do Orfeusza, on sam zaś pogrąża się w pracy nad przekładami wierszy Paula Valéry.

Rilke i Baladine Klossowska, Muzot 1923

Rilke i Merline. To ona pomogła poecie urządzić jego ostatnią siedzibę, starą wieżę zamkową Muzot opodal Sierre w szwajcarskim kantonie Valais.

Rilke, Werner Reinhart i Alma Moodie

Wielkanoc roku 1923. Poeta w towarzystwie swego mecenasa Wernera Reinharta oraz australijskiej skrzypaczki Almy Moodie.

Muzot 1924

Rilke w ogrodzie Château de Muzot, Szwajcaria, rok 1924. Wiele lat wcześniej, podziwiając w Ogrodzie Luksemburskim róże „La France”, poeta tęsknił za dniem, w którym sam będzie posiadał własną rabatę, „by przed nią usiąść, gdy już będę stary, i przemienić ją w słowa”. Radością napawała go myśl o „mnóstwie róż, całym narodzie róż, różanym cudzie!”.

Greifensee 1924

Rilke nad brzegiem Greifensee, Szwajcaria, rok 1924. „Wielbię, wielbię instynkt, który mnie przywiódł w te strony” — pisał poeta w liście do Rudolfa Junghannsa.

Valais 1924

Rilke w roku 1924. Szwajcaria, kanton Valais (Wallis). Tamtejszy krajobraz wydał się poecie niezwykle piękny — przywodząc na myśl urodę Prowansji i Hiszpanii — acz „trochę mniej fanatyczny, trochę bardziej pojednawczy”.

Sierre 1924

W hotelu Château Bellevue w Sierre zatrzymywali się wszyscy goście poety, odwiedzający go w wieży zamkowej Muzot (m.in. księżna Marie von Thurn und Taxis). Również sam Rilke chronił się tam, gdy samotny pobyt w Muzot stawał się dlań zbyt uciążliwy.

Rilke i René Morax, Muzot 1924

Moje życie jest osobliwym rodzajem miłości, która już się dokonała…
Spotkanie w ogrodzie Muzot; Rilke, Antoinette i Léonie Contat, wicekanclerz Szwajcarii Antoine Contat, malarz Jean Morax oraz dramaturg René Morax. 21 września 1924 roku.

Muzot 1925

Rilke w ogrodzie swej szwajcarskiej samotni Muzot. Rok 1925. Dwa treliaże porośnięte kwitnącymi różami dodawały temu miejscu uroku.

Paryż 1925

Niezwykle plastyczna fotografia Rilkego wykonana w roku 1925, w trakcie ostatniego pobytu poety w Paryżu, w słynnym studio Henriego Martiniego.

Anthy 1926

Rilke i Paul Valéry w Anthy sur Thonon nad Jeziorem Genewskim. Do spotkania dwóch wybitnych poetów doszło 13 września 1926 roku u Juliena Monoda. Rilke przypłynął na spotkanie z Lozanny. Pośrodku widać popiersie Valéry’ego, nad którym pracował w owym czasie rzeźbiarz Henri Vallette.