Rainer Maria Rilke

Rok 1924

Koniec grudnia

Rilke otrzymuje egzemplarz „Commerce. Cahiers trimestriels publiés par les soins de Paul Valéry, Léon Paul Fargue, Valery Larbaud” (Paris, Automne 1924, Cahier 2). W czasopiśmie opublikowano trzy utwory Rilkego w języku francuskim: La Dormeuse. Figure de femme, sur son sommeil (Vergers 56), Eau qui se presse, qui court, eau oublieuse (Vergers 18) oraz Salut! grain ailé qui s’envole vers / son sort.

Boże Narodzenie

Na łamach świątecznego numeru „Das Inselschiff” ukazują się trzy utwory Paula Valéry w przekładzie Rilkego: Die Schritte, Heilmliche Ode oraz Morgenröte. Insel Verlag anonsuje tym samym przygotowywany do druku tom przekładów wierszy francuskiego poety.

Koniec listopada

Powstają wersy Wenn aus des Kaufmanns Hand. Poeta włączy je zbioru Aus Taschen-Büchern und Merk-Blättern. Utwór ukaże się na łamach „Insel-Almanach auf das Jahr 1927”.

Od 24 listopada 1924 do 7 stycznia 1925 roku

Drugi dłuższy pobyt Rilkego w szwajcarskim sanatorium Val-Mont sur Territet opodal Montreux. Oprócz poety przebywa tam w owym czasie także Nanny Wunderly-Volkart.

16 listopada

Na łamach tygodnika „Wiadomości Literackie” ukazuje się artykuł Witolda Hulewicza „Dwa dni u autora Księgi obrazów”, będący podsumowaniem wizyty polskiego tłumacza w Muzot w październiku 1924 roku.

Początek listopada

Powstają Drei Gedichte aus dem Umkreis Spiegelungen I-III: O schöner Glanz des scheuen Spiegelbilds, Immer wieder aus dem Spiegelglase oraz Ach, an ihr und ihrem Spiegelbilde. Ten niewielki krąg wierszy ukaże się na łamach „Vers und Prosa. Eine Monatsschrift”, Heft 12, 1924 (Ernst Rowohlt Verlag, Berlin).

Listopad

„Insel-Almanach auf das Jahr 1925” publikuje pięć wierszy Rilkego napisanych wiosną 1924 roku: Vorfrühling, Spaziergang, Eros, Der Magier oraz Vergänglichkeit.

Późna jesień

Powstaje wiersz Herbst. Oh hoher Baum des Schauns, der sich entlaubt. Rilke umieści go na początku zbioru Aus Taschen-Büchern und Merk-Blättern.

24 i 25 października

Rilke gości w Muzot polskiego tłumacza Witolda Hulewicza, który przywozi poecie z Paryża pozdrowienia od Valéry’ego. Po powrocie do Polski Hulewicz publikuje artykuł „Dwa dni u autora Księgi obrazów”.

15 października

Potężna topola rosnąca przy rozwidleniu drogi w pobliżu Muzot zostaje ścięta. „Zapisałem tę smutną datę na stronicy w księdze gości, tworzy ona ponury kontrapunkt dnia, w którym po wizycie Valéry’ego zasadziliśmy wierzbę — wyznał Rilke w liście do Nanny Wunderly. — Nie może sobie Pani wyobrazić, jak bardzo zmienił się krajobraz, od kiedy utracił swą miarę i wzór pionu; jak gdyby go powalono i stał się płaski… I że też coś, co tak głęboko wryło się człowiekowi w świadomość, zniknęło mu z oczu nagle, z dnia na dzień!”.

5 października

Rilke notuje Schwerkraft. Mitte, wie du aus allen / dich ziehst. Utwór zostanie włączony do zbioru Aus Taschen-Büchern i opublikowany na łamach „Europäische Revue” w kwietniu 1925 roku.

Od 1 do 3 października

Powstają Handinneres. Innres der Hand. Sohle, die nicht mehr geht oraz Aus dem Umkreis: Nächte. Nacht. Oh du in Tiefe gelöstes / Gesicht an meinem Gesicht. Oba utwory, włączone do zbioru Aus Taschen-Büchern, zostaną opublikowane na łamach „Europäische Revue” w kwietniu 1925 roku.

Od 29 września do 3 października

Rilke przekłada utwór Paula Valéry’ego Eupalinos.

Koniec września

Rilke notuje dwa wiersze: Garten-Nacht. Nebelnd schweben durch den Rosenbogen oraz Aus dem Umkreis: Nächte. Gestirne der Nacht, die ich erwachter gewahre. Poeta włączy je w roku 1925 do zbioru Aus Taschen-Büchern.

Od 7 do 16 września

Rilke gości u Richarda Weiningera w Ouchy-Lausanne. Powstają wówczas wiersze z cyklu Les Roses (utwory I-XXIV, wiersze XX oraz ostatni zostaną włączone do tomu w roku 1926). Zbiór Les Roses ukaże się drukiem dopiero po śmierci poety.

Koniec sierpnia

Powstaje wiersz Tous mes adieux sont faits. Tant de départs / m’ont lentement formé dès mon enfance, zamykający tom Vergers. Spośród utworów napisanych w przeciągu września i października w zbiorze znajdzie się tylko jeden: La Passante d’Été. W pierwszych dniach września poeta kończy też Quatrains Valaisans.

18 sierpnia

Dziewiąty list do Eriki Mitterer zawiera wiersze Für Erika 1 und 2 oraz Über dem Bildnis.

11 lub 12 sierpnia

Powstaje wiersz Nachthimmel und Sternenfall. Der Himmel, groß, voll herrlicher Verhaltung. Poeta włączy go w roku 1925 do zbioru Aus Taschen-Büchern.

7 sierpnia

Siódma wierszowana odpowiedź na list Eriki Mitterer zawiera cykl wierszy Für Erika 1-9. Pięć pierwszych utworów powstało z końcem lipca w Meilen.
Tego samego dnia śle poeta ósmy list do Eriki; zawiera on Lied für die junge Freundin. Übersetz mir den Rosenduft.

Od początku sierpnia do początku września

W Muzot powstają kolejne poèmes français. Les Quatrains Valaisans, cykl złożony z trzydziestu sześciu czterowierszy, ukaże się w roku 1926 wraz z tomem Vergers nakładem paryskiego wydawnictwa Nouvelle Revue Française.

2 sierpnia

Rilke wraca do Muzot. Z początkiem sierpnia notuje ostatni utwór z cyklu Im Kirchhof zu Ragaz Niedergeschriebenes, a także Magie. Aus unbeschreiblicher Verwandlung stammen.

Koniec lipca

Rilke przesyła Kippenbergowi maszynopis swoich przekładów Paul Valéry / Traductions de Charmes ou Poèmes.

Od 23 lipca do 1 sierpnia

Rilke gości u Nanny Wunderly w Untere Mühle w Meilen.

Połowa lipca

Powstają wiersze Ach, im Wind gelöst, Empfange nun von manchem Zweig ein Winken, Blick, der mich dunkel erwog oraz Welt war in dem Antlitz der Geliebten. Tylko ostatni utwór włączy poeta do zbioru Aus Taschen-Büchern; Katharina Kippenberg wybierze go w roku 1926 do publikacji w „Insel-Almanach”.

Lipiec

Z Ragaz śle Rilke wierszowane listy do Eriki Mitterer; 1 lipca spisuje trzeci, 5 lipca czwarty, 12 lipca piąty, zaś 22 lipca szósty.

Od 1 do 21 lipca

Rilke notuje cykl wierszy opatrzonych wspólnym tytułem Im Kirchhof zu Ragaz Niedergeschriebenes I-IX; ostatni, dziewiąty utwór powstanie dopiero z początkiem sierpnia w Muzot. Poeta włączy ów cykl do zbioru Aus Taschen-Büchern 1925.

Od 28 czerwca do 23 lipca

Rilke przebywa w Bad Ragaz; zatrzymuje się w starym Hof Ragaz, należącym w owym czasie do rodziny Simon. Poeta spędza czas w towarzystwie księcia i księżnej Taxis. Już w pierwszych dniach pobytu Rilke spotyka się w Hof Ragaz z Clarą von Salis-Soglio, matką swego przyjaciela Guidona von Salis.

Przed końcem lipca

Powstają kolejne poèmes français; cztery utwory Rilke umieści w zbiorze Vergers – wśród nich cykl La Fenêtre I-III oraz dwa wiersze napisane z końcem lipca w Meilen: J’ai vu dans l’œil animal i Faut-il vraiment tant de danger.

Od 18 do 27 czerwca

Podróż automobilem po Szwajcarii, Rilkemu towarzyszy Nanny Wunderly. Z Muzot trasa wiedzie przez Bex, Lozannę, La Sarraz, Yverdon, Valangin i Neuchâtel do Berna.

12 czerwca

Rilke pisze cykl Le Noyer I-III i dedykuje go Jeanne de Sépibus-de Preux.

Początek czerwca

Powstają wiersze Noch fast gleichgültig ist dieses Mit-dir-sein, Mädchen ordnen dem lockigen / Gott seinen Rebenhang oraz An der sonngewohnten Straße. Ostatni utwór zostanie opublikowany w „Insel-Almanach auf das Jahr 1927”.

3 czerwca

Rilke przesyła Erice Mitterer pierwszą odpowiedź na jej list. Wierszowana korespondencja między artystami obejmuje trzynaście „listów” poety oraz około pięćdziesięciu pojedynczych utworów, napisanych przed 24 sierpnia 1924 roku.

22 maja

W „Navigare necesse est. Eine Festgabe für Anton Kippenberg zum 22. Mai 1924”, okolicznościowym zeszycie wydanym z okazji pięćdziesiątych urodzin wydawcy, ukazuje się wiersz Rilkego Der Reisende. Auf einer Reise geschrieben, für den aus unerschöplichem Vertrauen mitwirkenden Freund so vieler Jahre, Wege und Wandlungen.

Od 17 do 29 maja

W Muzot i Sierre goszczą Clara Rilke i jej brat Helmuth Westhoff. To ostatnie spotkanie poety z żoną.

Połowa maja

Rilke otrzymuje w Muzot pierwszy z wierszowanych „listów” Eriki Mitterer.

30 kwietnia

Odwiedziny Fanette Clavel oraz wspólna przejażdżka automobilem do Montreux, Vevey i Bex.

25 kwietnia

Do Sierre przyjeżdżają Kippenbergowie (pozostają tam do 28 kwietnia). 27 kwietnia goszczą w Muzot na herbacie. To ostatnie osobiste spotkanie Rilkego z małżeństwem wydawców.

24 kwietnia

Do Rilkego dociera wieść o śmierci Eleonory Duse.

17 kwietnia

W Muzot goszczą Werner Reinhart i skrzypaczka Alma Moodie. Trzy dni później, w niedzielę wielkanocną, dołączają do nich Hans Reinhart oraz Ernst Krenek wraz z żoną, córką Gustava Mahlera.

10 kwietnia

Rilke dziękuje Witoldowi Hulewiczowi, który zrelacjonował przebieg poświęconego poecie wieczoru w Wilnie. Cieszy go również spełnienie dawnego marzenia o posiadaniu „zbioru słynnych paryskich wykładów Adama Mickiewicza”.

6 kwietnia

W Muzot odwiedza Rilkego Paul Valéry. Na pamiątkę spotkania Valéry wpisuje w księdze gości dedykację: Ce jour de solitude à deux, mon cher Rilke, toujours me sera précieux. Je vous en remercie de tout cœur. P. V.
Dwa dni później na pamiątkę tego wydarzenia zasadzono w ogrodzie Muzot wierzbę. Rilke ofiarowuje córce Valéry’ego Agathe wiersz A Mademoiselle Valéry (poeur son album) / A la bougie éteinte, / dans la chambre rendue à l’espace, włączony później do zbioru Vergers.

Koniec marca

Rilke notuje wiersz Götter schreiten vielleicht immer im gleichen Gewähren, który trafi później do zbioru Aus Taschen-Büchern und Merk-Blättern.

Początek marca

Rilke nakreśla kolejny cykl Poèmes français – siedem wierszy Printemps I-VII zostanie włączonych do zbioru Vergers.

Koniec lutego

Powstają wiersze Vergänglichkeit. Flugsand der Stunden. Leise fortwährende Schwindung oraz Ach, wie ihr heimlich vergeht. Pierwszy utwór zamieści Rilke w „Insel-Almanach auf das Jahr 1925”, drugi pozostanie w zbiorze rękopiśmiennym.

Około 20 lutego

Powstaje wiersz Vorfrühling. Härte schwand. Auf einmal legt sich Schonung, który zostanie opublikowany na łamach „Insel-Almanach auf das Jahr 1925”. Rilke notuje również dwa kolejne utwory z cyklu Entwürfe aus zwei Winterabenden.

Połowa lutego

Od połowy lutego aż do czerwca prócz wierszy w języku francuskim powstaje w Muzot także ponad dwadzieścia utworów po niemiecku, wśród nich Eros. Masken! Masken! Daß man Eros blende, Irrlichter. Wir haben einen alten Verkehr / mit den Lichtern im Moor oraz Da dich das geflügelte Entzücken. Eros ukaże się na łamach „Insel-Almanach auf das Jahr 1925”, oba pozostałe wiersze włączy poeta do zbioru Aus Taschen-Büchern und Merk-Blättern.

15 lutego

Rilke dziękuje Witoldowi Hulewiczowi za ogromne zaangażowanie w propagowanie jego dzieł i przesyła mu egzemplarz Elegii duinejskich wraz z wierszem Glücklich, die wissen, daß hinter allen / Sprachen das Unsägliche steht oraz dedykacją Dem getreuen und tätigen Vermittler: Witold Hulewicz (Olwid) in Dankbarkeit: R.M.R.

Od 13 do 15 lutego

Rilke notuje niewielki cykl Prélude oraz siedem wierszy, do których 20 lutego dołączą dwa kolejne. Owe Entwürfe aus zwei Winterabenden (Szkice z dwóch wieczorów zimowych) prześle poeta w maju Antonowi Kippenbergowi.

7 lutego

Rilke przesyła Paulowi Valéry obszerny rękopis zawierający przekłady wierszy ze zbioru Charmes, powstałe w trakcie minionej zimy.

Początek lutego

Powstają pierwsze Poèmes Français, wiersze w języku francuskim. Spośród około trzydziestu czterech napisanych w przeciągu lutego dwadzieścia znajdzie się w późniejszym zbiorze Vergers.

Koniec stycznia

Powstaje wiersz Die Frucht. Das stieg zu ihr aus Erde, stieg und stieg. Choć nieopublikowany, utwór ten zostanie w listopadzie 1925 roku włączony do rękopiśmiennego zbioru Aus Taschen-Büchern und Merk-Blättern.

20 stycznia

Rilke wraca z Val-Mont do Muzot.
Powstaje wiersz Starker Stern, der nicht den Beistand braucht z dopiskiem na rękopisie: 20 et 21 Janvier, à mon retour à Muzot, d’ou la Vénus était admirablement visible le soir de ma rentrée.

Od 28 grudnia 1923 do 20 stycznia 1924 roku

Pierwszy pobyt Rilkego w Clinique Val-Mont sur Territet nad Jeziorem Genewskim.