Rok 1908
31 grudnia
Z listu do Mathilde Vollmoeller: „Paryż tonie w śniegu. Lecz mój park wygląda wspaniale. Taras skrzy się bielą niczym u Selmy Lagerlöf”.
24 grudnia
Boże Narodzenie spędza Rilke w Paryżu. Autorskie egzemplarze drugiej części Nowych wierszy otrzymują Richard Beer-Hofmann oraz Hedda i August Sauerowie.
17 grudnia
Axel Juncker donosi Rilkemu, iż nakład Korneta został wyczerpany. Nowe wydanie tego utworu ukaże się w 1912 roku w Insel-Verlag.
Listopad
Nakładem Insel-Verlag Leipzig ukazuje się tom Der neuen Gedichte anderer Teil (Nowych wierszy część wtóra), zadedykowany „A mon grand ami Auguste Rodin”.
4/5 listopada
Rilke pisze Requiem für Wolf Graf von Kalckreuth (Requiem pamięci Wolfa hrabiego von Kalckreuth). Ów młody poeta odebrał sobie życie 9 października 1906 roku, mając zaledwie 19 lat. Requiem kończą znane słowa: „Wer spricht von Siegen? Überstehn ist alles.” („Kto mówi o zwycięstwach? Przetrwać, oto wszystko.”).
2 listopada
Z listu do Sidie Nádherný: „Byłem tu, w moim wysoko sklepionym pokoju; pisałem przez cały dzień. Nieoczekiwanie owładnęła mną niepohamowana żądza pracy; ukończyłem… Requiem pamięci wzruszającej postaci, która odeszła przed rokiem, kobiety, która z wielkich początków swej pracy artystycznej ześlizgnęła się w życie rodzinne, stamtąd zaś w przekleństwo bezosobowej, nieprzygotowanej śmierci”.
Tego dnia Rilke kończy pisać rozpoczęte 31 października Requiem für eine Freundin (Paula Modersohn-Becker) (Requiem pamięci przyjaciółki).
Początek listopada
„Insel-Almanach” na rok 1909 publikuje trzy wiersze Rilkego zaczerpnięte z nowego tomu poezji: Vor-Ostern (Wielka Sobota), Die Greisin (Staruszka, oba napisane latem w Paryżu) oraz Die Flamingos (Flamingi, z jesieni 1907 lub wiosny 1908). Prócz nich ukazują się również trzy Sonette nach dem Portugiesischen (sonety 5, 17 i 21).
16 października
Rilke zwiedza Salon d’Automne; spośród wystawionych obrazów szczególnie „Toledo” pędzla El Greca wywarło na nim przejmujące wrażenie.
9/10 października
W liście do Ellen Key Rilke broni swego stylu życia oraz swej sztuki: „Muszę wiedzieć, że potrafię uchwycić świat cały, nieważne w jaką formę się on przeobrazi… muszę nabyć ową umiejętność, by pracować przez cały czas, to znaczy we wszystkim, co mnie spotyka, dojrzeć wyzwanie, zadanie do spełnienia, prawo do artystycznego przeobrażenia… To właśnie próbuję czynić każdego dnia i zobaczycie, że nie był to daremny wysiłek, jeśli zdołam tego dokonać… Co się zaś tyczy miłości, nie brak jej, ani szczęśliwej, ni nieszczęśliwej”.
9 października
Rilke zaprasza do siebie Edith von Bonin. Na tarasie Hôtel Biron rozmawiają o Rudolfie Kassnerze, którego Rilke uważał za „pisarza niepowszedniego talentu i drogiego przyjaciela”.
30 września
Amerykance Jessie Lemont, przygotowującej odczyty o Rodinie, ofiaruje Rilke egzemplarz swojego Rodina wraz z życzeniami powodzenia. Jessie Lemont, którą Rilke miał okazję poznać u Rodina, zostanie tłumaczką dzieł Rilkego w USA.
28 września
Rilke natrafia przypadkiem na manuskrypty starszych swych wierszy, pochodzących z roku 1899, i prosi Kippenberga o wykupienie egzemplarzy Mir zur Feier z rąk niejakiego Herr Wunder. Poeta „z radością” myśli o nowym, rozszerzonym wydaniu.
26 września
Kippenberg odrzuca propozycję Rilkego, by w drugim tomie Nowych wierszy zamieścić dedykację dla Rodina w języku francuskim. Rilke odpowiada: „Co się tyczy języka, uspokaja mnie świadomość, iż jej własny, właściwy tej książce język, całkowicie zatracony w materii sztuki, nie jest zgoła językiem niemieckim, lecz językiem wiersza, tak iż wtrącenie innego, obcego języka nie wyda się wątpliwym dysonansem”. Rilke proponuje krótszą wersję: „A mon grand Ami Auguste Rodin”.
Jesień
„Hyperion”, dwumiesięcznik wydawany w Monachium przez Franza Blei i Carla Sternheima, w numerze 1 (1908) publikuje cztery wiersze Rilkego: Toten-Tanz (Taniec śmierci), Das Jüngste Gericht (Sąd Ostateczny), Der Tod der Geliebten (Śmierć ukochanej) oraz Dame vor dem Spiegel (Dama przed lustrem). Wszystkie utwory pochodzą z roku 1907 i zostaną włączone do drugiego tomu Nowych wierszy.
Od 31 sierpnia 1908 do 12 października 1911
Rilke wynajmuje różne mieszkania w pięknym pałacu Biron, będącym niegdyś rezydencją księżnej de Maine, później siedzibą Birona, marszałka Ludwika XIV. W owym czasie zamieszkują w pałacu także Jean Cocteau, aktor De Max oraz tancerka Isadora Duncan. Hôtel Biron, położony u zbiegu rue de Varenne i Boulevard des Invalides, jest dziś siedzibą Musée Rodin.
31 sierpnia
Rilke wprowadza się do mieszkania w Hôtel Biron, 77 rue de Varenne.
29 sierpnia
Z listu Rilkego do Mimi Romanelli: „Wiesz, że od dawna snułem myśli o książce, zawierającej kilka portretów kobiet, które przeżywszy rozczarowanie nieszczęśliwej miłości, znalazły spełnienie wewnętrznego powołania poza przytłaczającą namiętnością początku, zwracając swe serca ku Bogu — spełnienie na przekór wszystkiemu, bardziej chwalebne aniżeli to, które mógłby im ofiarować którykolwiek z ziemskich kochanków” — kobiety jak Gaspara Stampa, Marianna Alcoforado, Safona, Eleonora Duse czy Anna de Noailles.
23 sierpnia
Rilke zamierza wprowadzić się na pewien czas do atelier Clary w Hôtel Biron; „j’ai fini mon livre et je me trouve un peu énervé et fatigué” (z listu do Rodina).
20 sierpnia
Rilke dziękuje Samuelowi Fischerowi za oddane mu do dyspozycji pieniądze: „Nie może Pan sobie wyobrazić, jak wiele dla mnie znaczy świadomość, iż czeka mnie spokojna jesień i zima, ba, cały rok spokoju. Tak bardzo go potrzebuję — i nie roztrwonię”. Poeta nadmienia, że nie widuje „nikogo, prócz, od czasu do czasu, Rodina; nasza przyjaźń jest trwała niczym kamień znaczący samotność jego i moją”.
18 sierpnia
Z listu poety do Kippenberga: „Kiedy porządkowałem moje wiersze, odniosłem wrażenie, iż ów nowy tom w właściwy sposób nawiązuje do poprzedniego; zyskał nadto, zdaje mi się, więcej głębi i przestrzeni. Jeśliby kiedyś powstać miała część trzecia, wówczas należałoby uczynić podobny postęp w jeszcze bardziej rzeczowym ujarzmianiu rzeczywistości, skąd płyną dalsze znaczenia oraz czysta doniosłość wszystkich rzeczy”.
17 sierpnia
Rilke przesyła swemu wydawcy Kippenbergowi manuskrypt tomu Neue Gedichte II, powierzając mu ponownie wybór tytułu, „najbardziej rzeczowego spośród określeń”.
Przed 2 sierpnia
Rilke pisze ostatnie utwory, które włączy do tomu Nowych wierszy część wtóra; wśród nich Der Leser (Czytelnik) oraz Der Junggeselle (Kawaler). Kilka wierszy, m. in. Aus den Nachtwachen der Schwester Godelieve oraz Der Ursprung der Chimäre, pozostanie w rękopisie.
29 lipca
Rilke odwiedza Rodina w Meudon.
Przed 15 lipca
Powstaje siedem dalszych wierszy, które wejdą w skład nowego tomu poezji; wśród nich Adam i Eva, Der Käferstein (Amulet), Leichen-Wäsche (Mycie zwłok) oraz Buddha in der Glorie (Budda w chwale), utwór zamykający zbiór Nowych wierszy część wtóra.
5 lipca
Z listu Rilkego do Manon zu Solms: „Doświadczenia śmierci ostatnich moich lat są tak liczne, iż musiałyby mną zwichrzyć, gdybym nie zdołał się nauczyć, że dotykając naszego życia nie są mu przeciwne, być może przeobrażają się w doświadczenia życia, najpotężniejsze, jakie znam, są niebotycznymi wymaganiami, przed jakimi stajemy, niezwykłą edukacją, której kresu nie potrafimy jeszcze dostrzec”.
23 czerwca
Na Capri umiera Alice Faehndrich.
5 czerwca
Czasopismo „Morgen” (nr 23/24) publikuje po raz pierwszy cztery wiersze Rilkego, powstałe w roku 1907: Eine Sibylle (Sybilla), Der Blinde (Paris) (Ślepiec), Ein Prophet (Prorok) oraz Eine von den Alten (Paris) (Jedna ze starszych).
Lato
Powstaje pozostała część utworów, które utworzą drugi tom Nowych wierszy. W pierwszym okresie, „wczesnym latem”, pisze Rilke Venezianischer Morgen (Ranek Wenecji), Spätherbst in Venedig (Późna jesień w Wenecji) oraz San Marco, wiersze, które znajdą się pomiędzy utworami Bildnis (Wizerunek) i Ein Doge (Doża). W tym samym czasie powstają między innymi: Archaischer Torso Apollos (Starożytny tors Apollina) oraz Kretische Artemis (Artemida z Krety), Der aussätzige König (Król trędowaty), Legende von den drei Lebendigen und den drei Toten (Legenda o trzech żywych i trzech umarłych) oraz Der König von Münster (Król z Münster), Die Greisin (Staruszka), Das Bett (Łóżko) i Der Fremde (Obcy).
29 maja
W liście do Mathilde Vollmoeller Rilke zapewnia o swym doskonałym samopoczuciu w trakcie gościnnego pobytu w jej atelier. Poeta donosi również, iż Clara ponownie przeprowadza się: „Tym razem znalazła coś wspaniałego — salon z trzema ogromnymi przeszklonymi drzwiami, prowadzącymi do ogrodu; to niegdysiejszy klasztor Sacré-Cœur, róg rue de Varenne i Boulevard des Invalides, gdzie wynająć można kilka jeszcze podobnych wspaniałości (okrągłe narożne salony o starych, zdobionych ścianach i drzwiach, przestronne pokoje z głębokimi szafami itp.)”. Adres ten Rilke i Clara zawdzięczają Edith von Bonin.
15 maja
Egzemplarz Sonetów przesyła Rilke Manon zu Solms. „Wraz z tym listem mogę złożyć w Pani ręce dojrzałe owoce owej pamiętnej capryjskiej zimy, nowy zbiór Sonetów Elizabeth Browning”.
W liście do Rodina poeta wyraża radość, iż Clara spotkała się z serdecznym przyjęciem rzeźbiarza i może pracować w jego atelier przy rue de l’Université.
Maj
Nakładem Insel-Verlag ukazują się Elizabeth Barrett-Brownings Sonette nach dem Portugiesischen. Übertragen von R.M.R.. Pierwotna dedykacja „Alice Faehndrich, z domu Freiin von Nordeck zur Rabenau, na pamiątkę wspólnej pracy” zostanie zmieniona po niespodziewanej śmierci Alice Faehndrich (23 VI 1908) i przyjmie brzmienie: „Pamięci Alice Faehndrich, z domu Freiin von Nordeck zur Rabenau”.
Od 1 maja do 31 sierpnia
Rilke zamieszkuje w paryskim atelier Mathilde Vollmoeller przy 17, rue Campagne-Première. „Dzięki sympatycznemu zbiegowi okoliczności mogłem na pewien czas wprowadzić się do umeblowanego mieszkania. Atelier i niewielka sypialnia…” (z listu do Kippenberga, 13 V 1908).
Od 25 do 30 kwietnia
Rilke gości u Vollmoellerów w ich willi Pozzino-Gilli we Florencji. Poeta spotyka tam Mathilde Vollmoeller oraz Felixa Saltena.
18 kwietnia
Rilke opuszcza Capri; z Neapolu przesyła swe podziękowania Alice Faehndrich.
17 kwietnia
Czasopismo „Morgen” (Jg. 2, Nr. 16) publikuje po raz pierwszy utwór Samuels Erscheinung vor Saul (Objawienie się Samuela przed Saulem), który poeta włączy do drugiego tomu Nowych wierszy.
14 kwietnia
Z Paryża hrabia Kessler pisze do Rilkego: „Przed wyjazdem z Berlina przeczytałem w Hyperionie dwa wspaniałe Pańskie wiersze: o śmierci oraz kobiecie przed lustrem… Także Pański tom wierszy, który był Pan łaskaw mi przesłać, stał się dla mnie źródłem najczystszej rozkoszy. Dużo rozmawiałem o nim z Hofmannsthalem, który podziela mój podziw”.
Wymienione przez Kesslera utwory to Der Tod der Geliebten (Śmierć ukochanej) oraz Dame vor dem Spiegel (Dama przed lustrem) z tomu Nowych wierszy część wtóra, natomiast wspomniany tom, przesłany mu przez poetę, to Nowe wiersze.
5 kwietnia
W liście do Mathilde Vollmoeller Rilke przedstawia swe najbliższe plany: „Wyruszam stąd 15 lub 16 kwietnia i zamierzam zatrzymać się w dwu miejscach: trzy dni spędzę w Neapolu, dwa w Rzymie. Rozważam też pobyt we Florencji, gdyby zawitała tam Pani 21 bądź 22 kwietnia”. Poeta prosi również o „krótką instrukcję użytkowania” paryskiego atelier malarki, w którym z wdzięcznością gotów jest zamieszkać aż do 1 września.
Kwiecień
Czasopismo „Neue Rundschau” (Jg. 2, Heft 4) publikuje po raz pierwszy dwa wiersze Rilkego: Der Ball (Piłka) oraz Der Hund (Pies). Utwory te, napisane 31 VII 1907 roku w Paryżu, zostaną włączone do drugiego tomu Nowych wierszy.
29 marca
W liście do Samuela Fischera donosi Rilke, iż przystał na rozsądne propozycje, jakie przedstawił mu Insel-Verlag. Wedle umowy, wydawnictwo miało wypłacać poecie kwartalne zaliczki na poczet bieżących i przyszłych honorariów za jego utwory.
24 marca
W liczącym szesnaście stron liście do Giseli von der Heydt Rilke spełnia jej prośbę o kilka wskazówek na temat Wenecji. „Bedeker, nieodzowny w innych miastach, w przypadku Wenecji okazuje się zupełnie bezużyteczny; tego miasta nie można zwiedzać wedle własnego uznania… tak wrażliwe i czułe jest ono w swym nieopisanym istnieniu”.
19 marca
Rilke dziękuje Samuelowi Fischerowi za jego wielkoduszną propozycję, która „otwiera przede mną najszczęśliwszą sposobność, wciąż dla mnie niedostępną: powrócę do Paryża, odsunę się od świata, rzucę się na oślep w wir pracy, jak nigdy dotąd”.
17 marca
Rilke przesyła hrabinie de Noailles egzemplarze Nowych wierszy oraz Rodina; poeta pragnął dołączyć również swoje studium Księgi miłującej, lecz jego druk w wiedeńskiej Staatsdruckerei opóźni się aż do jesieni. Twórczością hrabiny de Noailles Rilke zainteresował się dzięki Rodinowi.
14 marca
Madeleine de Broglie przesyła Rilke nowe wydanie swego Rodina, prosząc zarazem o wybaczenie za swe długie milczenie.
Tego samego dnia poeta otrzymuje od Samuela Fischera konkretne propozycje finansowego wsparcia; wydawca oddaje Rilkemu do dyspozycji sumę 3000 marek, mając nadzieję, iż pozwoli to poecie uniknąć finansowych kłopotów.
12 marca
Rilke dziękuje Torze Holmström za przesłany mu tom wierszy Andersa Österlinga Arets visor (Pieśni roku), do którego artystka wykonała ilustracje.
11 marca
W liście do Antona Kippenberga Rilke szczegółowo opisuje swoją sytuację finansową, podkreślając, jak ważna jest dlań możliwość powrotu na dłuższy czas do Paryża; poeta nadmienia również, iż wydawnictwo, które opublikowało już cztery jego książki, musi znaleźć sposób, by wspomóc go finansowo przez dłuższy okres czasu. Rilke wyjaśnia Kippenbergowi swe poprzednie zobowiązania wobec innych wydawców, w szczególności wobec Bonza, któremu przyobiecał prawa do publikacji każdego nowego tomu prozatorskiego; poeta przedkłada również umowy wydawnicze zawarte z Junckerem.
6 marca
Rilke pisze list do Evy Solmitz, późniejszej żony Kurta Cassirera, z prośbą o pomoc w znalezieniu odpowiedniej opiekunki dla swej córki Ruth.
5 marca
Z listu Rilkego do Mathilde Vollmoeller: „Pewien konkretny plan dojrzewa we mnie, by z końcem kwietnia wyruszyć, być może statkiem, do Marsylii, i dalej do Aix tropem Cézanne’a”. Poeta obiecuje przywieźć z sobą „Gauguina” pióra hrabiego Kesslera. Odczyt ten, zatytułowany „Nowe tendencje w sztuce: Paul Gauguin i jego krąg”, przygotował Kessler z okazji wiedeńskiej wystawy prac Gauguina (luty/marzec 1907), na której zaprezentowano także dwa obrazy z jego prywatnej kolekcji.
Od 29 lutego do 18 kwietnia
Rilke ponownie gości u Alice Faehndrich na Capri. Oprócz pani Faehndrich oraz Frau Nonny, w Villa Discopoli przebywają w tym czasie także hrabia Eberhard Schwerin, Marietta Freiin von Nordeck zur Rabenau oraz Elisabeth Schenk zu Schweinsberg. „Wszyscy mówią, że zima była niezrównana: ciepła i spokojna, zupełnie inna niż zeszłoroczna” (z listu do Manon zu Solms, 12 III 1908).
27 lutego
W Wielkiej Sali wiedeńskiego Musikverein Josef Kainz recytuje następujące wiersze Rilkego: Das Karussell (Karuzela), Der Tod des Dichters (Śmierć poety), Der Panther (Pantera), Der König (Król), Auferstehung (Zmartwychwstanie), Der Fahnenträger (Chorąży) oraz Orpheus. Eurydike. Hermes (Orfeusz. Eurydyka. Hermes) z tomu Neue Gedichte, a także Der Schauende (Patrzący) z tomu Das Buch der Bilder. Recytacji przysłuchuje się wzruszona księżna Marie von Thurn und Taxis.
Od 27 do 29 lutego
W trakcie podróży z Berlina, przez Monachium i Rzym, na Capri, Rilke zatrzymuje się w Neapolu, Hôtel Haßler. W liście do Hedwig Fischer wyznaje: „Oto i Neapol, z mego okna widzę jego nieopisaną wspaniałość; dalej zaś wąski zarys Capri, ku której zmierzam”.
22 lutego
W liście do Rilkego, sądząc, że poeta wciąż przebywa w Oberneuland, Anton Kippenberg porusza kwestię „tytułu Sonetów. Użył pan formy „Sonety pewnej Portugalki” („Sonette einer Portugiesin”); czy jednak nie byłoby wskazane przełożyć go dosłownie, jako „Sonety z portugalskiego” („Sonette nach dem Portugiesischen”)? Głupcy, których nigdy nie brak, gotowi pomyśleć, że pomylił pan słówka from i by…”.
Od 19 do 23 lutego
Rilke przebywa w Berlinie, gdzie spotyka się z wydawcą Samuelem Fischerem. Fischer proponuje poecie publikację kilku jego utworów na łamach czasopisma „Neue Rundschau” oraz oferuje mu pomoc finansową.
13 lutego
Z powodu osłabienia Rilke rezygnuje w ostatniej chwili z wyjazdu do Lipska. W liście do Kippenberga poeta wyjaśnia, iż korektę swych przekładów sonetów Elizabeth Barrett-Browning odeśle niezwłocznie wydawcy. „Tytuł powinien brzmieć: Elizabeth Barrett-Browning Sonety pewnej Portugalki, na niemiecki przełożył RMR… Słowo naśladowanie ma tak pretensjonalny wydźwięk; czy nie można by go opuścić?”.
Styczeń
„Die Neue Rundschau” publikuje po raz pierwszy wiersz Bildnis (Portret), napisany w sierpniu 1907 roku.
Początek roku 1908
Rilke ofiarowuje Sidie Nádherný tom wierszy Jacobsena wraz z dedykacją „Wehmut will uns zwingen…”.